เกาหลีใต้ กำลังเผชิญกับ “วิกฤตประชากร” ที่คุกคามเศรษฐกิจในอนาคต โดยอดีต 1 ใน 4 เสือเอเชีย ที่เคยสร้างการเติบโตทางเศรษฐกิจอย่างมหาศาล จากความยากจนหลังสงคราม กำลังเผชิญกับหน้าวิกฤตประชากร ซึ่งนักวิชาการเตือนว่า อาจทำให้เศรษฐกิจชะลอตัวลงอย่างรุนแรงภายใน 20 ปีข้างหน้า

ธนาคารกลางเกาหลีใต้ (Bank of Korea) คาดการณ์ไว้ตั้งแต่ปี 2024 ว่า อัตราการเกิดที่อยู่ในระดับต่ำสุดของโลกจะเป็นหนึ่งในปัจจัยหลักที่จะผลักดันประเทศเข้าสู่ภาวะขาลงยาวนานในช่วงทศวรรษ 2040 โดยสถาบันวิจัยการพัฒนาแห่งเกาหลี (Korea Development Institute – KDI) ระบุในการศึกษาช่วงเดือนพ.ค. 2024 ว่า การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรจะกดศักยภาพการเติบโตทางเศรษฐกิจให้ลดลงอย่างต่อเนื่อง โดยคาดว่า เศรษฐกิจเกาหลีใต้อาจเริ่มหดตัวในปี 2047 ภายใต้สถานการณ์กลาง หรือเร็วที่สุดในปี 2041 หากอยู่ในสถานการณ์เลวร้าย

อัตราการเกิดของเกาหลีใต้ปี 2024 อยู่ที่ 0.748 เพิ่มขึ้นเล็กน้อย จากสถิติต่ำสุด 0.721 ในปี 2023 เมื่อเปรียบเทียบกับค่าเฉลี่ยของประเทศสมาชิกองค์การ เพื่อความร่วมมือทางเศรษฐกิจและการพัฒนา (OECD) ที่ 1.43 ในปีเดียวกัน และต่ำกว่า “อัตราทดแทนประชากร” ที่ 2.1 ซึ่งเป็นระดับที่จำเป็นต่อการรักษาขนาดประชากรไม่ให้ลดลง โดยอัตราเกิดในระดับดังกล่าว หมายความว่า คนเกาหลีใต้ 100 คนจะมีลูกเพียงราว 36 คนในรุ่นถัดไป ซึ่งย่อมทำให้แรงงานหดตัวและกดดันการเติบโตทางเศรษฐกิจในระยะยาว

แม้รัฐบาลเกาหลีใต้ จะทุ่มงบประมาณกว่า 270,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐ ตลอด 16 ปีที่ผ่านมา เพื่อส่งเสริมการคลอดบุตร เช่น เงินอุดหนุนบุตรแรกเกิด เงินรางวัลสำหรับครอบครัวที่มีลูกหลายคน และแม้แต่ข้อเสนอให้ชายที่มีลูก 3 คนก่อนอายุ 30 ได้รับการยกเว้นการเกณฑ์ทหารในปี 2023 แต่ผลลัพธ์ที่ได้ ยังคงน่าผิดหวัง ขณะเดียวกัน การหดตัวของแรงงานยังเพิ่มแรงกดดันต่อระบบบำนาญของประเทศ โดยเกาหลีใต้เพิ่งปฏิรูปกองทุนบำนาญครั้งแรกในรอบ 18 ปีเมื่อเดือนมี.ค.ที่ผ่านมา เพื่อขยายระยะเวลาที่กองทุนจะหมดสภาพคล่องออกไปถึงปี 2071 อย่างไรก็ตาม กองทุนบำนาญทหารและข้าราชการได้หมดสภาพคล่องไปแล้ว และการปฏิรูป จะทำให้คนรุ่นใหม่ต้องจ่ายเงินสมทบสูงขึ้นแต่ได้รับผลประโยชน์น้อยลง ซึ่งถือเป็นเพิ่มความเสี่ยงต่อแรงต้านจากสังคม

นอกจากนี้ จำนวนทหารเกณฑ์ที่ลดลง ยังส่งผลต่อความมั่นคง โดยกองทัพเกาหลีใต้มีทหารประจำการลดลงจาก 690,000 นายในปี 2019 เหลือ 450,000 นาย ในปัจจุบัน ขณะที่ เกาหลีเหนือยังคงมีกองทัพประจำการราว 1.23 ล้านนาย และสถานะสงครามยังคงอยู่ เพราะสงครามเกาหลีสิ้นสุดลงด้วยการพักรบ ไม่ใช่สันติภาพถาวร

ทั้งนี้ บรรดานักวิเคราะห์ชี้ว่า เกาหลีใต้ยังมีช่องทางปรับตัวได้ หากเศรษฐกิจเผชิญภาวะถดถอย โดยต้องเร่งปรับปรุงประสิทธิภาพการผลิต ผ่านนวัตกรรม เทคโนโลยี หรือใช้นโยบายเปิดรับแรงงานต่างชาติ เพื่อบรรเทาผลกระทบ

ที่มา: CNBC, สำนักข่าวอีไฟแนนซ์ไทย