ประเภทของตราสารทุนที่คุณไม่เคยรู้
โดย…ศรศักดิ์ สร้อยแสงจันทร์
ผู้เชี่ยวชาญด้านการวางแผนทางการเงิน
BF Knowledge Center
ตราสารทุนนั้น เป็นตราสารที่กิจการออกให้นักลงทุนเพื่อระดมเงินไปใช้ดำเนินกิจการ โดยที่ผู้ถือมีฐานะเป็นเจ้าของกิจการ ซึ่งตราสารทุนนั้นมีทั้งหมด 5 ประเภท ดังนี้
- หุ้นสามัญ เป็นตราสารที่แสดงความเป็นเจ้ากิจการซึ่งมีสิทธิมีเสียงมากกว่าตราสารทุนประเภทอื่น โดยมีสิทธิเข้าประชุมผู้ถือหุ้นและออกเสียงเพื่อตัดสินใจในเรื่องต่างๆ เช่น แต่งตั้งกรรมการและผู้บริหารบริษัท อนุมัติให้บริษัททำการลงทุนสำคัญๆ อนุมัติการจ่ายเงินปันผล ผู้ถือหุ้นจะมีสิทธิออกเสียงได้ตามจำนวนหุ้นที่แต่ละคนถือครอง ผลประโยชน์ที่ผู้ถือหุ้นรับมาจากส่วนแบ่งกำไรของบริษัทที่เรียกว่าเงินปันผล นอกจากนี้ยังมีโอกาสลงทุนซื้อหุ้นเพิ่มในกรณีที่บริษัทระดมทุนเพิ่มเพื่อขยายกิจการ เมื่อผู้ถือหุ้นขายหุ้นยังมีโอกาสได้กำไรจากส่วนต่างราคาหุ้นที่สูงขึ้น (Capital gain)
- หุ้นบุริมสิทธิ มีสิทธิที่เหนือกว่าหุ้นสามัญในการได้รับเงินปันผล หากบริษัทมีกำไรต้องจ่ายให้ผู้ถือหุ้นบุริมสิทธิก่อนในอัตราที่กำหนด เหลือกำไรเท่าไหร่จึงแจกจ่ายให้หุ้นสามัญ และในกรณีที่บริษัทปิดกิจการ เมื่อขายทรัพย์สินทั้งหมด เงินที่ได้หลังจากจ่ายเจ้าหนี้ทั้งหมดแล้ว ต้องจ่ายคืนหุ้นบุริมสิทธิตามมูลค่าที่ตราไว้ก่อน (Par value) เงินที่เหลือจึงจะแจกจ่ายคืนผู้ถือหุ้นสามัญตามสัดส่วน แต่ผู้ถือหุ้นบุริมสิทธิจะไม่มีสิทธิลงคะแนนเสียงในที่ประชุมผู้ถือหุ้น จึงไม่มีอำนาจตัดสินใจใดๆ
- ใบสำคัญแสดงสิทธิ (Warrant) เป็นตราสารที่ให้สิทธิผู้ถือครองได้ซื้อหลักทรัพย์ที่ออกใหม่ของบริษัท เช่น หุ้นสามัญ หุ้นบุริมสิทธิ หุ้นกู้ ส่วนใหญ่เป็นสิทธิในการซื้อหุ้นสามัญ ดังนั้นผู้ถือครองใบสำคัญฯ ยังไม่มีฐานะเป็นผู้ถือหุ้นจนกว่าจะใช้สิทธิซื้อหุ้น จึงไม่มีสิทธิใดๆ เทียบเท่าผู้ถือหุ้น เงื่อนไขการใช้สิทธิซื้อหุ้นจะถูกกำหนดไว้ ได้แก่ จำนวนหุ้นและราคา รวมทั้งระยะเวลาที่จะซื้อหุ้นได้ บริษัทอาจออกวอแรนท์แจกให้ผู้ถือหุ้นโดยตรง หรือออกควบกับหลักทรัพย์อื่น เช่น ออกหุ้นเพิ่มทุนหรือออกหุ้นกู้ขายโดยมีวอแรนท์แถมไปด้วย
- หุ้นกู้แปลงสภาพ เป็นตราสารหนี้ประเภทหนึ่ง ผู้ถือหุ้นกู้มีสถานะเป็นเจ้าหนี้ของบริษัทไม่ใช่เจ้าของ ได้รับผลตอบแทนเป็นดอกเบี้ยตามที่กำหนด และได้รับเงินต้นคืนเมื่อครบอายุ แต่หุ้นกู้ดังกล่าวได้รับสิทธิพิเศษให้แปลงจากหุ้นกู้เป็นหุ้นสามัญในเงื่อนไขที่กำหนด ได้แก่ สัดส่วนและกำหนดเวลาที่สามารถเปลี่ยนเป็นหุ้น ผู้ลงทุนในหุ้นกู้แปลงสภาพจึงมีโอกาสเลือกรับผลตอบแทนที่แน่นอนและได้เงินต้นคืน หากราคาหุ้นของบริษัทเพิ่มสูงจนเล็งเห็นว่าผลตอบแทนที่ได้หากแปลงเป็นหุ้นสามัญและขายทำกำไร หรือถือลงทุนระยะยาวเพื่อรับเงินปันผลที่สูงกว่าดอกเบี้ย
- หน่วยลงทุนของกองทุนรวม เป็นตราสารที่เสนอขายโดยบริษัทหลักทรัพย์จัดการกองทุน เพื่อนำเงินไปลงทุนในทรัพย์สินต่างๆ ที่กำหนดไว้ในโครงการลงทุนตามหนังสือชี้ชวน โดยอาจลงทุนใน หุ้น ตราสารหนี้ ทองคำ สินค้าโภคภัณฑ์ อสังหาริมทรัพย์ สาธารณูปโภค ผู้ถือหน่วยลงทุนมีฐานะเป็นเจ้าของกองทุนร่วมกัน ผลประโยชน์หรือผลตอบแทนที่กองทุนได้จากการลงทุน สามารถนำไปแบ่งปันเป็นเงินปันผลให้ผู้ถือหน่วย หรือเก็บผลประโยชน์ไว้ก็ทำให้มูลค่าหน่วยลงทุนสูงขึ้น โดยผู้ถือหน่วยสามารถขายคืนในราคาสูงทำให้ได้กำไรจากส่วนต่าง (Capital gain)